-
روحانیت و درهای بسته ی دموکراسی
یکشنبه 10 دیماه سال 1396 14:15
"نمیآیم؛ چون رادیو و تلویزیون داری نمیآیم... چون دخترهایت به مدرسه میروند نمیآیم." [1] یکی ازنزدیکانِ آیتالله موسوی دهسرخی [2] از ایشان درخواست کرده بود تا قدم رنجه کرده و به منزل محقّرش قدم گذارد. آیتالله اما نه به بهانهی کوچکیِ خانه، که بخاطر وجود رادیو و تلویزیون در آن خانه، دعوت را پس میزند....
-
اولین و رشک برانگیزترین نماز جمعه تهران
سهشنبه 7 آذرماه سال 1396 17:31
بوده اند فقهایی که حکم به حُرمت نماز جمعه در زمانه ی غیبت داده اند. ملا احمد نراقی نقل کرده بود که فقهایی چون شیخ مفید و سید مرتضی علم الهدی و شیخ طوسی از قائلین به تحریم و عدم جواز نماز جمعه در زمانهی غیبت بودند. [1] حتی نقل شده است که مرحوم آیت الله بروجردی نیز نماز جمعه را غیر مشروع میدانسته و میگفته است که:...
-
از سیزده آبان 58 ؛ تا دوازده دی ماه 94 (تجربه ای که به قیمتی گران آموختیم)
شنبه 13 آبانماه سال 1396 13:08
1-ساعت ده صبح 13 آبان ماه 1358. درب سفارت آمریکا شکسته میشود. بر دیوارهای سفارت بالا میروند تا خانهی اَمنِ آمریکا به تسخیر در آید. انقلاب که به پیروزی رسید طبیعی بود که در و دیوارِ شهر، رنگ انقلابی به خود بگیرد. از سبک لباس پوشیدن، تا لحن سخن گفتنِ مردم تحوّل یافته بود. سه روز از پیروزی انقلاب نگذشته بود که گروهی...
-
مادِح خورشید (تأملی در مَرام مداحی)
چهارشنبه 10 آبانماه سال 1396 22:15
ملا احمد نراقی هم زبان به گلایه گشوده بود. وی برخی واعظان و منبریان و مداحان را نقد میکرد که چرا به قصد اشک ریزی، هر سخنی را بر زبان میآورید و هر قصهای را میپرورید. وی اینگونه عنوان میکرد که: "گروهی دیگر از واعظان، خود را مشغول قصه خوانی و نقالی ساخته و گزافهها و طاماتی چند پرداخته و در کلمات خود سجع و...
-
"ماه تعزیت در بیت مرجعیت"
سهشنبه 11 مهرماه سال 1396 21:42
اگر مردم در ایام نوروز به دید و بازدید یکدیگر می¬روند، دهه اول محرم هم زمانی است که سیاسیون و روحانیانِ برجسته به دیدار مراجع تقلید می¬روند. مراجعِ تقلید عموماً در دهه اول محرم، محافل عزایشان برقرار است. از ساعت 7 صبح که آیت الله جعفر سبحانی نخستین محفل عزا را برگزار می¬کند؛ تا قبل از ظهر که حضرات صافی گلپایگانی، سید...
-
داستان "خرقه" و "باده" . تأملی بر امر به معروف و نهی از منکر در زمانهی ما
دوشنبه 6 شهریورماه سال 1396 18:51
کافی است تار مویی رؤیت شود، بوی نامطبوعِ مُسکری به مشام رسد، ساز طربناکی شنیده شود؛ آنگاه است که رگهای غیرت افروخته میگردد و جامهها دریده میشود و فریاد وا اسلاما به گوش میرسد. کم نبودند بیحُرمتیهایی که به نام مبارزه با بد حجابی صورت گرفته، اما بی اخلاقی را رقم زده است. مبارزه با روزه خواری سرلوحهی کار بوده، اما...
-
خادمانِ مقتدرِ بیوت
پنجشنبه 5 مردادماه سال 1396 15:52
"امام خمینی نسبت به آقای بروجردی ارادت و علاقه داشت؛ منتها آقای بروجردی یک خادمی داشت که بعضی اوقات بدرفتاری داشت و حتی من شنیدم امام خمینی گفته بود اگر آقای بروجردی این حاجی احمد (خادم مرحوم بروجردی) را بیرون کند ما حتی برای آقا ظرف آب پر میکنیم. تا این حد! آقای خمینی دارای قلب صافی بودند اما در وقت انتقام از...
-
تأملی در تکذیبیه آقای محسن کدیور
دوشنبه 12 تیرماه سال 1396 12:19
هشتم تیرماه، متنی از بنده با عنوان "قصهی پر غصهی اوقات شرعی" [1] در سایت زیتون منتشر شد. در قسمتی از متن با اشاره به رأی آقای محسن کدیور آورده بودم که: "محسن کدیور هم بر این باور است در مناطقی که روزهای طولانی دارند، روزه گرفتن از گردن متدینان ساقط است". استناد بنده در این عبارت، مقالهای از آقای...
-
قصهی پر غصهی "اوقات شرعی"
پنجشنبه 8 تیرماه سال 1396 20:31
رمضان امسال هم روزههای مسلمین یکسان نبود. برخی 30 روز را در ماه صیام بودند و برخی 29 روز. هنگامی که در ایران، اولِ رمضان اعلام رسمی شد، از نجف خبر رسید که رؤیت هلال رمضان برای آیت الله سیستانی مسجل نشده است. آیت الله وحید خراسانی در قم هم با سید سیستانی هم نظر بود. آنها یک روز پس از تقویم رسمی ایران، حکم به اولِ...
-
"اُوج اَنوَر" بر فراز منبر (تأملی در رسالت روحانیت در ایام رمضان)
چهارشنبه 24 خردادماه سال 1396 14:05
1-"قبل از انقلاب یک سال ماه رمضان به خرّم آباد رفتم. دیدم وضعیت حجاب در آنجا خیلی بد است و افراد با حجاب بسیار اندکاند. احساس کردم که نیاز است آنجا درباره زنان کار شود. آگهی کردم که جلسه بانوان در روزهای جمعه تشکیل میشود. در یکی از این جلسات بالای منبر رفتم و گفتم اگر شما همان میزان حجاب شرعی و واجب را هم رعایت...
-
"فرقه سروشیه" یا "مکتب عبدالکریم سروش"؟
چهارشنبه 10 خردادماه سال 1396 20:09
دههی شصت بود. ایدههایش یکی یکی در میرسیدند. گاه از تمایز "دین" و "معرفت دینی" سخن میگفت و ساحت دین را از هر گونه غباری پیراسته میکرد. گاه به سر وقت اخلاق میرفت و اخلاقِ خدایان را زیبندهی مقامِ بندگان نمیدانست. به راههای هدایت میاندیشید و این صراط را متکثر میدید. وحی الهی و تجربهی نبوی را...
-
انتخابات و مراجع نسل اول انقلاب
پنجشنبه 14 اردیبهشتماه سال 1396 16:13
مراجع تقلیدی که در زمان مبارزات علیه حاکمیت پهلوی؛ دست بر عصا داشتند و یکی بر نعل میزدند و یکی بر میخ میکوبیدند؛ با پیروزی انقلاب اسلامی، دوران ثبات سیاسی را انتظار داشتند. در زمانهی استقرار جمهوری اسلامی اما چالشهای دیگری به دامان فقیهان افتاده بود. یکی از این موارد، مواجهه با ماجرای "انتخابات" بود....
-
بوی آن دلبر چو پَرّان میشود (تأملی بر دهه سازیهای شیعه)
سهشنبه 24 اسفندماه سال 1395 10:35
شکی نیست که از سر غیرت دینی و مشی مسلمانی چنین میکنند. یکی جامهی عزا بر تن میکند و چهره حزین میدارد و غم بر دل مینهد و در سوگ آل عبا بر سر و سینه میزند. دیگری به هنگامهی میلاد اهل البیت(ع)، جشن و شادمانی را به شهر و دیار میکشاند. این از نیکوترین و پر مِهرترین خصایصی است که بر جان شیعه نشسته است که: یَحزُنونَ...
-
درباره کتاب "فقیهان و انقلاب ایران"
چهارشنبه 27 بهمنماه سال 1395 13:40
"ملاها بین محرومین و فرودستان طرفداران بسیاری دارند، اما دولتیان از ملاها میترسند، زیرا ملاها میتوانند قیام و بلوا بر پا کنند".(یاکوب ادوارد پولاک، پزشک اتریشی ناصرالدین شاه) این عباراتِ آغازین کتاب "فقیهان و انقلاب ایران" است. در این کتاب، نحوهی مواجهه یازده تن از برجستهترین فقهای شیعه در...
-
انتشار کتاب "فقیهان و انقلاب ایران"
شنبه 23 بهمنماه سال 1395 13:09
دهم فروردین ماه 1340، زعیم مقتدر شیعه، آیت الله سید حسین طباطبایی بروجردی رخ در نقاب خاک کشید. با درگذشت وی، حاکمیت پهلوی و طلاب انقلابی مجالی فراخ برای رو در رویی با یکدیگر یافتند. زمانه ای فرا رسیده بود که سیاست و فقاهت به جنگ هم می رفتند. در این هنگام مراجع تقلیدی حضور داشتند که می باید در این نزاعها راهی می جستند....
-
تأملاتِ فقهیِ شیخ سیاستورز
دوشنبه 20 دیماه سال 1395 11:14
قبای سیاست چنان بر هاشمی رفسنجانی راست آمده بود که رویکردهای علمی و فقهیاش کمتر مورد توجه قرار گرفت. وی از 14 سالگی به قم رفته و به تحصیل علوم دینی پرداخته بود. نمیشد که در محفل آیت الله العظمی بروجردی زانو زده باشد، انفاس امام خمینی بر جانش نشسته باشد، از محضر حضرات محقق داماد و گلپایگانی و شریعتمداری بهره برده...
-
از منبر تا تریبون
جمعه 19 آذرماه سال 1395 00:44
از ویژگیهای سکولاریسم، یکی هم این بود که نهادِ روحانیت باید رخت بربندد و بر کُنجی خانه گزیند و از تفسیر رسمی دین پای پس کشد. ایدهی سکولاریسم باید به گونهای رقم میخورد که نهاد روحانیت در جامعه کمرنگ و کمرنگتر گردد. نهضت مشروطه، نخستین جرقههای مدرنیته و به تبَع آن، سکولاریسم را در ایران روشن کرد. سخنرانیهای مذهبی...
-
فیلم دیدن با سروش دباغ
یکشنبه 7 آذرماه سال 1395 22:47
اگر "هنر" مهمترین راه اندیشه ورزی در دنیای مدرن نباشد، بی شک یکی از بهترین و محبوبترین راههاست. روشنفکران ایرانی، بعضاً به این مهم بیمهری کردهاند و آنرا کمتر در نظر آوردهاند. فیلم "نوبت عاشقی" از معدود فیلمهایی بود که عبدالکریم سروش آنرا پسندیده بود و در عرصهی عمومی هم بدان اذعان میکرد. نسل...
-
شیخ جعفر شجونی؛ نماد یک روحانی مبارز
دوشنبه 17 آبانماه سال 1395 19:01
چنان سر زنده بود که سن و سالش را به سختی میشد تشخیص داد. شاید به علت منش مبارزاتیاش بود. منشی که تا آخرین روزهای زندگیاش هم ادامه داشت. حجه الاسلام جعفر شجونی را میباید از قبیله روحانیون سیاسی و مبارز قلمداد کرد. او در 84 سالگی درگذشت. اجداد وی نیز مرام طلبگی و روحانیت داشتند. "جهاد" و "مبارزه"...
-
دردسرهای آیت الله سید محسن حکیم
سهشنبه 11 آبانماه سال 1395 14:32
تاریخ مرجعیت شیعه نشان میدهد که نامهربانی بسیاری بر این استوانههای فقهی جهان تشیع رفته است. حکومتها به لطایف الحیل میکوشیدند تا مراجع عظام را تخفیف کنند و از اقتدار آن بکاهند. این اما تنها حکومتها نبودند که علیه مرجعیت نامهربانی میکردند. در مواقعی نیز گزارش شده است که مخالفتها با مرجعیت، از درون حوزه و روحانیت...
-
بیت مرجعیت سنتی (به بهانه درگذشت سید تقی طباطبایی قمی)
شنبه 8 آبانماه سال 1395 13:29
گفته میشود که آیت الله خویی، کمتر اجازهی اجتهادی به شاگردان خود میداد. در این میان اما سه تن از فقها موفق به کسب این اجازه از مرحوم خویی شدند. میرزا علی فلسفی، سید علی سیستانی و سید تقی طباطبایی قمی. آیت الله طباطبایی قمی از خاندان برجستهی مرجعیت بود. وی نوادهی حاج سید محمود طباطبایی قمی بود. سید محمود از مراجع...
-
مُحَرَّم؛ ماه مِهرورزی شیعیان
پنجشنبه 22 مهرماه سال 1395 11:04
دوستی دارم سنی مذهب. به غایت مهرورز و دوست داشتنی. چنان بر اسلوب اخلاقی مشی روزگار می کند که گویی دست خدای از آستین آسمان به در آمده و در کالبد وی نمایان شده است. با وی مجادله ای در باب مذهب ندارم. نه چندان تقلّا در دفاع از عقیده اش می کند و نه چنان بر منش دیگران خرده ای روا می دارد. محرّم که می شود اما او بیمی بر دل...
-
عاشورای حسینی و روشنفکران ایرانی
دوشنبه 19 مهرماه سال 1395 13:09
کم نبودند منتقدینی که نه ماجرای کربلا را دارای وثاقت میدانستند، نه عزاداری بر سالار شهیدان را بر میتافتند و نه اعتقادات مردمی را حُرمت مینهادند. میرزا فتحعلی آخوند زاده و آقاخان کرمانی از جمله افرادی بودند که تیغ طعن خود را بر ماجرای عاشورا حوالت میدادند. آقاخان کرمانی بر مراسم عزاداری شیعیان میتاخت و آن را موجب...
-
عبادتی در خوف (به بهانه سالگرد فاجعه منا)
دوشنبه 22 شهریورماه سال 1395 11:16
گویی مراسم حج هم میباید یکی از اعمال پر مشقّت عبادی لقب گیرد. سختی و صعوبت این عمل، این بار نه به واسطهی "طواف" و "رمی" و "سعی" و "حَلق"، بلکه به سبب پروایِ جان است. فاجعهی منا مُهرصحّهای بود بر اینکه حج ابراهیمی هم میباید عبادتی در خوف لقب گیرد. اگر چه اعمال عبادی سبب ساز...
-
شیخ علی اکبر مشکینی و راه دشوار تحقیقاتِ علمی
جمعه 8 مردادماه سال 1395 14:45
سید مرتضی علم الهدی [1] بیش از ده قرن پیش محققان و دانشمندان عرصهی دین را خطاب قرار داده بود که: "هر آنکه درباره مطالب ما اندیشه مینماید قَسَمَش میدهیم که در هیچ یک از رهیافتها و دلایل آن از ما تقلید نکند و بر اساس حُسن ظن، از اندیشه و تأمل بر این سبب که ما به اندازه کافی زحمت کشیدهایم، باز نماند؛ بلکه در هر...
-
رؤیای رسولان و جامعهی مؤمنان(نقدی بر اکبر گنجی)
سهشنبه 8 تیرماه سال 1395 15:30
1-اکبر گنجی مقاله محققانهای در نقد فرضیه رؤیای رسولانه نگاشته است [1] . وی در 14 بند، به انتقاداتی میپردازد که رأی عبدالکریم سروش را نشانه میرود. نقدهای گنجی البته در خور تأمل است و بعضاً میتواند به پیراسته شدن این نظریه مدد برساند. گنجی اما در یکی از انتقادهای خود بر سروش خرده میگیرد که چرا نظریهاش مقبول جامعه...
-
محقق طباطبایی و بنیادی برای حفظ میراث شیعی
پنجشنبه 3 تیرماه سال 1395 13:47
حضور در خانوادهای اهل علم و فضل کافی است تا فرزندان هم در طریقت علمی قرار گیرند. سید عبدالعزیز طباطبایی یزدی هم از جمله متألهانی بود که در چنین خانوادهای رشد کرد. پدرش نوهی دختری و مادرش نوهی پسری فقیه بزرگ شیعه سید محمد کاظم طباطبایی یزدی صاحب عره الوثقی بودند. مادرش از طرف مادری هم نوهی شیخ انصاری بود. همین نسب...
-
سلوک مسلمانی و صلح جهانی (نگاهی به رویکرد میرزا خلیل کمرهای به تعالیم اسلامی)
شنبه 22 خردادماه سال 1395 10:40
گویی نمایندگی از جانب آیت الله العظمی بروجردی، برگزیده شدن به عنوان هفتمین فرد صلح طلب جهان [1] ، تلمّذ مرحوم طالقانی و بازرگان از محضرش کافی نبود تا او را شُهره کند؛ و باید رسانهای انگلیسی نام او را بر سر زبانها میانداخت. میرزا خلیل کمرهای که در گزارش اخیر بیبیسی، به عنوان واسطهی امام خمینی و آمریکا از او یاد...
-
تأملی در غیرت دینی (به بهانه انشار تصویری از شادی صدر)
جمعه 14 خردادماه سال 1395 22:12
باز هم اعتقادات دینداران مورد خدشه قرار گرفته است. این بار انتشار تصاویری در فضای مجازی، توهین به عاشورا و ماجرای امام حسین(ع) قلمداد شده است [1] . این نخستین بار نیست و البته غمناکانه آنکه آخرین بار نیز نخواهد بود که آموزههای دینی مورد طعن و تخفیف واقع میشود. گویی این ماجرای همیشهی تاریخ است. آیهی صریح قرآن نیز...
-
محمد شریف رازی؛ مورخ علائم ظهور
چهارشنبه 25 فروردینماه سال 1395 09:57
شاید کمتر تاریخ نگار و شرح احوال نویسِ حوزوی باشد که در ذیل منابع خود، نامی از "گنجینه دانشمندان" یا "آثار الحجه" را ذکر نکند. دو کتاب دایره المعارف گونهای که ارزشش با گذر زمان نیز بیشتر و بیشتر میشود. محمد شریف رازی (1301-1379) این دو مجموعه را گرد آورده است. شریف رازی زمانی که پنج سال بیشتر...